Economie

In Nederland wordt economie onder de sociale wetenschappen gerekend, in Vlaanderen onder de gedragswetenschappen. Analoog aan deze wetenschappen houdt de economische wetenschap zich niet alleen bezig met beschrijvende uitspraken, oftewel hoe de economie werkt, maar in de politieke economie ook met normatieve uitspraken, oftewel wat gewenste situaties zijn.

Economische vragen

Belangrijke economische vragen zijn:

in hoeverre bepalen de gemaakte keuzes wat, hoe en voor wie wordt geproduceerd;
in hoeverre dragen keuzes uit eigenbelang bij aan het algemene belang.

Wat, hoe en voor wie

Wat geproduceerd wordt is in een vrije markt afhankelijk van vraag en aanbod. Vraag en aanbod komen samen op de markt. Door vraag en aanbod samen ontstaat de prijs van een product - goederen en diensten. Prijzen zijn schaarste-indicatoren.

Aan de aanbodzijde bepalen de productiefactoren hoe producten worden geproduceerd. Er worden vier productiefactoren onderscheiden:

land: naast landbouw- en bouwgrond ook natuurlijke hulpbronnen;

• arbeid;
• kapitaal: dit is fysiek of economisch kapitaal zoals gebouwen, inventaris, machines, installaties en transportmiddelen, de bezittingen die gebruikt worden voor de bedrijfsvoering. Financieel kapitaal valt hier niet onder aangezien dit geen productie voortbrengt;
  ondernemerschap: dit is de factor die innovatie en management inbrengt en die het risico draagt.

Elke productiefactor heeft een eigen beloning:

• voor arbeid is dat loon;
• voor kapitaal is dat interest;
• voor land is dat pacht;
• voor ondernemerschap is dat winst.

Voor wie wordt geproduceerd wordt bepaald door de vraagzijde:

• voor de consument via consumptie;
• voor het bedrijfsleven via investeringen;
• voor de overheid via overheidsuitgaven.

Eigenbelang en algemeen belang

De economische theorie stelt dat eigenbelang het nastreven van maximaal nut is, waarbij nut een maat is voor relatieve tevredenheid. Een belangrijke vraag is dan of dit individuele streven collectief kan leiden tot een maximaal nut voor iedereen, oftewel of de onzichtbare hand van Adam Smith inderdaad het algemeen belang dient. De vraag of en in hoeverre de onzichtbare hand zelfregulerend werkt zonder overheidsingrijpen is tot op heden actueel.