Wat doet Bètacaroteen in het lichaam?

Bètacaroteen behoort tot de plantaardige carotenoïden pigmenten die fruit en groenten geel, oranje en rood kleuren. Enzymen in het spijsverteringskanaal zetten een deel van het Bètacaroteen om in vitamine A. Behalve een bouwstof voor vitamine A is Bètacaroteen een belangrijke antioxidant en activeert Bètacaroteen het immuunsysteem.  Bètacaroteen verhoogt de weerstand van de huid en is van belang voor het beschermen van de huid tegen de zon en UV straling, is essentieel voor het gezichtsvermogen en voor een normale groei en ontwikkeling, en voortplanting.

Bètacaroteen is een precursor voor vitamine A (retinol) en wordt daarom ook wel provitamine A genoemd. Het komt onder andere voor in groenten en gele of oranje vruchten, waar het (deels) voor de kleur verantwoordelijk is. De Bètacaroteenmolecule bestaat ruwweg uit twee retinolmoleculen die aan elkaar gekoppeld zijn.

Het kan in de lever opgeslagen worden vanwaaruit het als het nodig is beschikbaar komt voor de aanmaak van vitamine A. Te veel vitamine A is schadelijk, dit in tegenstelling tot een overmaat aan caroteen. Wel zijn er bedenkingen bij consumptie door rokers. Een Fins en een Amerikaans onderzoek leggen bij hoge doses een relatie met (acceleratie van) longkanker.[

Bronnen

Donkergroene, rode, gele en oranje groenten en oranje en geel fruit.

Kwaliteitsaspecten

Gebruik een natuurlijke vorm van Bètacaroteen, zoals Bètacaroteen uit de groene micro-alg Dunaliella salina. Synthetische Bètacaroteen heeft waarschijnlijk niet dezelfde antioxidatieve en immuunversterkende eigenschappen als de natuurlijke variant.

Indicaties

• Vitamine A-tekort
• Veroudering (toename oxidatieve stress)
• Preventie leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang
• Preventie zonnebrand, remming huidveroudering
• Orale leukoplakie
• Hart- en vaatziekten
• Verminderde weerstand (met name bij ouderen)
• Preventie leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie
• Reumatoïde artritis, osteoartritis
• COPD (chronische obstructieve longziekten)
• Preventie inspanningsgeïnduceerde astma
• Sport, zwaar lichamelijk werk
• Maagontsteking
• Leveraandoeningen
• Aids/hiv-infectie
• Zwangerschap (groei en ontwikkeling foetus)
• Sikkelcelanemie
• Erytropoëtische protoporfyrie (erfelijke stofwisselingsziekte)

Contra-indicaties

Zwaar alcoholgebruik, chemotherapie (zie interacties)

Gebruiksadviezen

• Algemene onderhoudsdosering: 6 mg/dag
• Algemene therapeutische dosering: 6-60 mg/dag
• Zwangerschap: 6-12 mg/dag
• Preventie zonnebrand: 6-24 mg/dag
• Cognitieve achteruitgang: 12-48 mg/dag
• Erytropoëtische protoporfyrie (EPP): tot 180 mg/dag

Interactie

• Bètacaroteen kan de effectiviteit van medicijnen tegen parasieten verbeteren.
• Protonpompremmers (zoals omeprazol), galzuurbindende harsen (colestyramine, colestipol), colchicine, neomycine, probucol, mineraal olie laxantia en orlistat verlagen de opname van bètacaroteen. Neem een supplement met bètacaroteen op een ander tijdstip van de dag in zodat de opname niet wordt geremd.
• Medroxyprogesteron, de anticonceptiepil en statines kunnen de serumspiegel van bètacaroteen verlagen; extra inname van bètacaroteen kan gewenst zijn.
• De omzetting van bètacaroteen in vitamine A is afhankelijk van vitamine C, zink en schildklierhormoon.
• Bètacaroteen verbetert de ijzeropname. 
• Bètacaroteen werkt samen met andere antioxidanten zoals vitamine C, vitamine E en selenium. Een hoge inname van bètacaroteen kan de vitamine E spiegel verlagen en competitief zijn met andere carotenoïden. 
• Gecombineerde inname van meervoudig onverzadigde vetzuren en bètacaroteen leidt tot een versnelde afbraak van bètacaroteen, tenzij daarbij andere antioxidanten ingenomen worden.
• Wees terughoudend met bètacaroteensuppletie bij zwaar alcoholgebruik (minstens 1 dag per week 6 glazen of meer); mogelijk neemt de kans op leverschade en hersenbloedingen toe.
• Bètacaroteen kan bijwerkingen van chemotherapie (zoals orale mucositis) verminderen, maar tevens de effectiviteit van chemotherapie verlagen. Suppletie met bètacaroteen bij kanker uitsluitend op advies van een ter zake deskundige arts.

Veiligheid

De natuurlijke vorm van Bètacaroteen is veilig in de geadviseerde doseringen. Bij mensen met erytropoëtische protoporfyrie, die jarenlang doseringen tot 300 mg per dag innamen, werden geen toxische effecten waargenomen en bleef de vitamine A-spiegel binnen de normaalwaarden.

Bij gebruik van Bètacaroteen kunnen milde maagdarmklachten optreden. Gele verkleuring van handpalmen, handen of voetzolen en het gezicht kan optreden bij (te) hoge doseringen Bètacaroteen; verlaag in dat geval de dosis. Suppletie met Bètacaroteen is waarschijnlijk veilig tijdens zwangerschap en borstvoeding in een dosis tot 25 mg per dag. Rokers en mensen die aan asbest zijn blootgesteld dienen de inname van Bètacaroteen te beperken tot een maximum van 20 mg/dag vanwege de verdenking dat (met name synthetische) Bètacaroteen bij hen longkanker zou bevorderen.